Schrijfwijzer (6e druk)

1 Inleiding 

1.1 De indeling van dit boek 

1.2 Het is (maar) een handboek 

1.3 Het schrijfproces 

1.4 Taalregels en gezond verstand 

 

2 Tekstkwaliteit 

2.1 Het onderwerp, de schrijver en de lezer 

2.2 Het CCC-model

2.3 Een CCC-analyse 

2.4 Vijf beperkingen van het CCC-model 

2.5 Vijf manieren om het CCC-model te gebruiken

2.6 Zeventig tekstvragen 

2.7 Schrijven is door een poort gaan 

 

3 Inhoud en structuur 

3.1 Weten wat je schrijft 

3.2 Van inhoud naar opbouw 

3.3 De alinea 

3.4 Het verband tussen zinnen 

3.5 De opsomming 

3.6 De onderdelen van een publicatie 

 

4 Formulering 

4.1 Stijl 

4.1.1 Stijlverschillen 

4.1.2 Stijl als kleding 

4.2 Begrijpelijkheid 

4.2.1 Lange zinnen 

4.2.2 Lijdende vorm 

4.2.3 Naamwoordstijl 

4.2.4 Tangconstructies 

4.2.5 Zinnen met een lange aanloop 

4.2.6 Lange woorden 

4.2.7 Moeilijke woorden 

4.3 Nauwkeurigheid 

4.3.1 Laat de lezer niet met vragen achter 

4.3.2 Lege woorden 

4.3.3 Schijnprecisie 

4.3.4 Eufemismen 

4.3.5 Dubbelzinnigheid 

4.4 Bondigheid 

4.4.1 Overbodige woorden 

4.4.2 Pleonasme en tautologie 

4.4.3 Voorzetseluitdrukkingen 

4.5 Aantrekkelijkheid 

4.5.1 Variatie in zinsbouw 

4.5.2 Variatie in woordkeus 

4.5.3 Beeldend schrijven 

4.5.4 Stijlfiguren 

4.5.5 Het menselijk element 

4.5.6 De toonzetting van een tekst 

4.5.7 Politiek correct taalgebruik 

 

5 Eenheid van stijl 

5.1 Consistent schrijven 

5.1.1 Schrijven vanuit een perspectief 

5.1.2 Evenwichtig formuleren 

5.2 Onze taal en andere talen 

5.2.1 Taalcontacten 

5.2.2 Purisme 

5.2.3 Zeven argumenten voor buitenlandse woorden 

5.2.4 Nederengels 

5.2.5 Leenbetekenis en leenvertaling 

5.2.6 Barbarismen 

5.3 Contaminaties 

5.3.1 Het ontstaan van contaminaties 

5.3.2 Contaminaties herkennen 

 

6 Taalkwesties, algemeen

 

6.1 Over goed taalgebruik 

6.1.1 Het is niet altijd goed of fout 

6.1.2 Regels en normen 

6.1.3 De status van woordenboeken 

6.2 Misverstanden over taal 

6.2.1 De logica van de taal 

6.2.2 Redeneren over taal 

6.2.3 Taal en rekenen 

6.3 Zinsbouw 

6.3.1 De tantebetje 

6.3.2 Verkeerde samentrekking 

6.3.3 Foute beknopte bijzinnen 

6.3.4 Onvolledige zinnen 

6.3.5 Volgorde van werkwoordsvormen 

6.3.6 Onzekerheid over de plaats van het onderwerp 

6.3.7 Het splitsen van woorden 

6.3.8 Bijzondere woordvolgordes 

6.4 Woordkeus 

6.4.1 Fout woordgebruik 

6.4.2 Nieuwe woorden 

6.4.3 Woordvariatie 

6.4.4 Betekenisverschillen 

 

 

7 Taalkwesties per woordsoort 

7.1 Werkwoorden 

7.1.1 Vervoegingen 

7.1.2 De vorm van de persoonsvorm 

7.1.3 Hebben of zijn 

7.1.4 Problemen met ‘ge-’ 

7.1.5 De verleden tijd 

7.1.6 Het onderwerp tussen enkelvoud en meervoud 

7.1.7 Het ‘meewerkend onderwerp’ 

7.1.8 Veranderende werkwoorden 

7.2 Naamwoorden 

7.2.1 Het meervoud van inheemse zelfstandige naamwoorden 

7.2.2 Het meervoud van uitheemse zelfstandige naamwoorden 

7.2.3 De -e achter bijvoeglijke naamwoorden 

7.2.4 De trappen van vergelijking 

7.3 Voornaamwoorden 

7.3.1 Zestien detailkwesties 

7.3.2 Dat – wat, hen – hun, enz. 

7.3.3 Alle(n), beide(n) 

7.3.4 Hij – zij, zijn – haar, dat – die 

7.3.5 Met zijn / ons allen, dan ik / mij 

7.3.6 Wij worden geadviseerd / Ons wordt geadviseerd 

7.3.7 Wij betreuren (het) dat zij is vertrokken 

7.4 Lidwoorden 

7.4.1 Acht detailkwesties 

7.4.2 De of het 

7.4.3 Lidwoord-uitval 

7.5 Voorzetsels 

7.6 Voegwoorden 

7.6.1 Vijf detailkwesties 

7.6.2 Als, dan, omdat, want, enz. 

7.7 Het bijwoord ‘niet’ en andere ontkenningen 

 

8 Spelling 

8.1 Inleiding 

8.1.1 Korte spellinggeschiedenis 

8.1.2 De huidige spelling 

8.1.3 Klanken en letters 

8.1.4 Spellingvariatie 

8.2 Hoofdletters 

8.2.1 Begin van de zin 

8.2.2 Persoon en functie 

8.2.3 Organisatie, opleiding en stroming 

8.2.4 Product en publicatie 

8.2.5 Aardrijkskundige naam, volk en taal 

8.2.6 Feest, historische gebeurtenis en tijdperk 

8.2.7 Overige gevallen 

8.3 Aaneenschrijven, streepje of spatie 

8.3.1 Een streepje voor de duidelijkheid 

8.3.2 Samenstelling met bijzondere structuur 

8.3.3 Naamwoorden 

8.3.4 Werkwoorden 

8.3.5 Voorzetsels 

8.3.6 Samenstelling met een naam 

8.3.7 Buitenlandse woordgroep 

8.3.8 Betekenisverschil door spatie 

8.3.9 Vaste woordcombinatie 

8.4 Afbreekteken 

8.4.1 Het afbreeksysteem in zeven regels 

8.4.2 Vier afbreekadviezen 

8.5 Weglatingsstreepje 

8.6 Trema 

8.7 Apostrof 

8.8 Accenten 

8.9 Tussenletters 

8.9.1 De tussen-n 

8.9.2 De tussen-s 

8.10 Oude naamvalsvormen 

8.11 Overige spellingkwesties 

8.11.1 Zelfstandig naamwoord 

8.11.2 Bijvoeglijk naamwoord 

8.11.3 Werkwoord 

8.11.4 Engelse werkwoorden in het Nederlands 

 

9 Leestekens 

9.1 Inleiding 

9.2 Komma 

9.2.1 Hoofdzinnen en bijzinnen 

9.2.2 Bepalingen en zinsdelen 

9.2.3 Overige gevallen 

9.3 Puntkomma 

9.4 Dubbelepunt 

9.5 Streepjes 

9.6 Haakjes 

9.7 Schuine streep 

9.8 Punt en puntenreeks 

9.9 Vraagteken en uitroepteken 

9.10 Aanhalingstekens 

9.10.1 Citaat 

9.10.2 Aanhalingsteken en leesteken 

9.10.3 Bijzonder taalgebruik 

 

10 Overige kwesties 

10.1 Afkortingen 

10.1.1 Van tekstafkorting tot symbool 

10.1.2 Afkorting in afleiding en samenstelling 

10.1.3 Het gebruik van afkortingen 

10.2 Getallen 

10.3 De opmaak van een pagina 

10.4 Brieven 

10.4.1 Een voorbeeldbrief 

10.4.2 De onderdelen van een brief 

10.5 E-mailconventies 

10.6 Schrijven voor online media 

10.7 Academisch schrijven 

10.8 Tabellen 

10.8.1 Een voorbeeld van een tabel 

10.8.2 Rijen en kolommen 

10.8.3 Tekst of tabel 

10.9 Literatuuropgave 

 

Register