De verschillen tussen feedback en kritiek

Je kent dat wel. Met de beste intenties geef je een leerling wat tips voor hoe hij een opdracht beter aan kan pakken, maar in plaats van jouw opmerkingen ter harte te nemen gaat deze gewoon door op dezelfde weg. Of nog erger, je vertelt een leerling dat zijn houding in de les jou vandaag nogal tegenvalt en in plaats van nederig zijn excuses aan te bieden, gaat deze met je in discussie over dat het best wel meevalt. Voor mij dagelijkse kost en volgens mij ben ik niet de enige. Omgekeerd komt gelukkig ook voor: de leerling verandert zijn aanpak of houding. Als ik er wat dieper op reflecteer kom ik tot een essentieel onderscheid, dat tussen feedback en kritiek. Maar wat zijn eigenlijk de verschillen tussen deze twee? In de komende blogs rondom mijn boek ‘Grip op leren in het VO’ ga ik dieper in op deze vraag.

Verschil 1: Feedback is vaker positief dan negatief.

In een ideale wereld geef ik elke leerling feedback als ik zie dat het goed gaat. Daar zijn wel wat voorwaarden aan verbonden: ik moet zien dat het goed gaat en ik moet kort verwoorden wat ik zie en dat bij élke leerling.

Met wat inspanning lukt het me om zelfs in de lastigste klassen en zelfs bij de pittigste leerlingen positieve dingen te zien en te benoemen. Ik moet me er echter wel bewust van zijn dat ik dit bij elke leerling doe, want voor ik het weet geef ik mijn positieve feedback alleen maar aan sommige leerlingen met wie ik toevallig een klik heb.

Kritiek geef ik natuurlijk ook weleens, maar deze ontstaat vaak als ik te laat ben met het geven van positieve feedback. Meestal klink ik dan ook negatief of boos. De leerling reageert sociaal wenselijk maar verandert niks of wordt zelf ook boos.  Allemaal ineffectief, zowel voor de leerling als voor mijzelf.

Als ik aan de andere kant veel positieve feedback geef, is de kans dat een corrigerende opmerking effect heeft veel groter. Ik heb in de relatie met de leerling geïnvesteerd. Én ik heb een effectieve aanpak of een goede aanpak al dusdanig vaak benoemd, dat ik vaker zie wat ik wil zien. Ik hoef dus uiteindelijk minder corrigerende feedback te geven.

En stel dat de leerling toch defensief reageert? Ik leg de verantwoordelijkheid dan toch meestal bij mezelf. Kennelijk heb ik op een verkeerd knopje gedrukt. Door ook hier weer te benoemen wat ik meen te zien en daar een vraag over te stellen, kan ik de situatie redden. Hoe je dat doet daarover gaat de volgende blog, want feedback start meestal met een vraag. Nog zo’n verschil…