Tests, toetsen en boeken voor onderwijsprofessionals
Klantenservice
  • Contact
  • Account & gegevens
  • Bestellen
  • Betalen
  • Levertijd & bezorging
  • Productinformatie
  • Retourneren
Inloggen
Winkelwagen
Winkelwagen
Korting
-
Verzendkosten
Gratis
Totaalprijs
€ 0,00
Naar winkelwagen
Gratis verzending binnen Nederland vanaf € 20,-
Op werkdagen voor 21.00 uur besteld, morgen in huis. Gratis verzending in NL vanaf € 20,-.
  • Toetsen
    Terug naar hoofdmenu
    Verwachten
    Alle verwachtingstoetsenBegintestKleurenSchatLeermotivatie 6-7-8 (v/h LMT-BO)Leermotivatietest VOLeerpotentie 6 (v/h Tussentest)Leerpotentie 7-8 (v/h Drempeltest)Nederlandse Intelligentietest voor OnderwijsniveauNederlandse Vragenlijst voor Effectieve LeerstrategieënLeerstrategieën 7-8
    Volgen
    Alle Boom LVS-toetsenBegrijpend LezenRekenen-WiskundeSpellingHoofdrekenenTechnisch Lezen
    Verdiepen
    Alle verdiepende toetsenCB&WLNDSPI-dicteeTTA
    Diagnostiek
    Alle tests/vragenlijsten3DM Dyscalculie3DM DyslexieANTCAICOTAPPNKPVNPV-J-2NPV-2-RNPV-J-3SCAREDSVLKVISKVNPV
    Boeken
    Terug naar hoofdmenu
    Onderwerp
    Alle boekenDLEDidactiek & professionaliseringGedragLeren lerenNT2Rekenen/dyscalculieTaal/dyslexie
    Onderwijssoort
    Primair onderwijsVoortgezet onderwijsMboHbo
    Nieuw!
    Nieuw!
    Genomineerd voor het Onderwijsboek van het Jaar 2022!
    Genomineerd voor het Onderwijsboek van het Jaar 2022!
    Boom testcentrum
    Terug naar hoofdmenu
    Boom testcentrum
    HandleidingenISO-certificeringOver het Boom testcentrumVeelgestelde vragen
    Handleidingen
    Handleidingen
    Bekijk alle handleidingen
    Trainingen
    Terug naar hoofdmenu
    Trainingen
    Aan de slag met rekenproblemenBasiscursus ANTFunctionele gedragsanalyseInformatiebijeenkomsten Boom LVSMasterclass DyscalculieMeer leren in minder tijdPerfectionistische leerlingen
    Webinars
    Webinarreeks handschriftonderwijsWebinar tekstgenres en goed schrijfonderwijs
    Meer weten over het Boom LVS?
    Meer weten over het Boom LVS?
    Meer
    Terug naar hoofdmenu
    Actueel
    AgendaNieuwsoverzichtNormeringsonderzoekenVerwachte toetsen en boeken
    Artikelen
    Overzicht van alle artikelen
    Thema's
    Overzicht thema'sHandschriftonderwijsDyscalculieDyslexie
    Veelgestelde vragen
    Terug naar hoofdmenu
    Veelgestelde vragen
    Over het Boom testcentrumOver productenOver bestellingen
    Handleidingen en video's
    Handleidingen Boom testcentrumInstructievideo's Boom testcentrum
    Over ons
    Terug naar hoofdmenu
    Over ons
    Over onsMedewerkersAuteursPartnersVacatures
Alles wat je moet weten over het (nieuwe) PI-dictee
Terug
Delen
Facebook Twitter LinkedIn Mail Print Link
Link kopiëren
Toetsen

Alles wat je moet weten over het (nieuwe) PI-dictee

 Redactie
  17 mei 2023
  Leestijd:
  334x gelezen
Waarom zijn sommige woorden in het Nederlands toch zo lastig te spellen? En waarom spellen sommige leerlingen een woord de ene keer goed en de volgende keer weer fout? Spelling kan voor leerlingen een struikelblok zijn. Als leerkracht of intern begeleider in het basisonderwijs heb je (bijna) dagelijks met deze uitdagingen te maken. Gelukkig zijn er hulpmiddelen om de spellingvaardigheid te meten en te verbeteren. Een daarvan is het PI-dictee, algemeen bekend en door heel Nederland ingezet.

 

In dit artikel gaan we dieper in op het PI-dictee: hoe de toets wordt gebruikt, welke voordelen de toets biedt, waar je als leerkracht of intern begeleider op moet letten en waarom het zo belangrijk is om de nieuwste versie van het PI-dictee te gebruiken.

Verhalen versus losse woorden schrijven

 

Gebeurt het in jouw klas ook weleens dat leerlingen een woord bij het dictee goed spellen en vervolgens bij een schrijfopdracht hetzelfde woord ineens toch weer verkeerd schrijven? Hoe kan dat? Volgens Madelon van den Boer en Sebastián Aravena, auteurs van Effectief lees- en spellingonderwijs, komt dit omdat leerlingen bij het maken van een dictee uitsluitend gefocust zijn op het juist spellen van de genoemde woorden, maar bij het schrijven van een tekst komen heel andere vaardigheden kijken.

 

“Een verhaal schrijven is een complexe vaardigheid. Je moet een goede verhaallijn bedenken, deze vasthouden in je geheugen en stap voor stap je ideeën op papier zetten. De aandacht gaat uit naar de inhoud van het verhaal en dit leidt af van de spelling.”

 

Een belangrijk doel van het spellingonderwijs is dan ook om leerlingen zulke goede spellers te laten worden dat ze maar zelden bewust met spelling bezig zijn tijdens het schrijven van teksten. Mede daarom is het belangrijk zicht te krijgen en te houden op de vaardigheid in het spellen en de voortgang ervan.

 

Het is belangrijk om hiervoor kwalitatief goede en goed genormeerde toetsen in te zetten. Met het PI-dictee kan ① de spellingvaardigheid van leerlingen in kaart worden gebracht, ② de ontwikkeling van leerlingen worden gevolgd en ③ een verdiepende analyse worden gemaakt van de gemaakte fouten.

 

Meet nauwkeurig het spellingniveau van een leerling

Het PI-dictee is een spellingtoets waarmee de vaardigheid in het correct schrijven van losse woorden aan de hand van klassieke dictees kan worden onderzocht. De woorden zijn gegroepeerd in 9 blokken van elk 15 woorden. De blokken zijn oplopend genummerd, waarbij de nummers van de blokken (5, 10, 15 enzovoorts) corresponderen met de didactische leeftijd waarop verwacht wordt dat de betreffende woorden en de daarin voorkomende spellingcategorieën door de gemiddelde leerling beheerst worden.

 

Het totale dictee van 9 blokken bevat 135 woorden. In deze woorden zijn vrijwel alle belangrijke spellingcategorieën verwerkt die op de basisschool worden geleerd, waaronder de open klankgroep (bijvoorbeeld boten) of woorden met toonloze /e/ (zoals behang). Maar ook niet-klankzuivere categorieën zoals woorden met -aai, -ooi, -oei (kraai) en woorden met -sch (zoals schepen).

 

Het PI-dictee sluit zo goed als volledig aan bij het fundamentele niveau 1F en grotendeels bij het streefniveau 2F. Met het PI-dictee kun je dan ook heel nauwkeurig aangeven welk spellingniveau de leerling beheerst. Maar let op, het PI-dictee meet enkel spelling van woorden, en dus niet werkwoorden en interpunctie. Wil je ook werkwoordspelling toetsen? Zet dan bijvoorbeeld de Boom LVS-toets Spelling Woorden en Werkwoorden in.

 

Waarom een nieuw PI-dictee?

Sinds Chris Struiksma in 1979 de opzet van het PI-dictee bedacht en een eerste versie ontwikkelde en Jan Geelhoed en Pieter Reitsma het dictee in 1999 verder ontwikkelden wordt het dictee door veel scholen, instellingen en praktijken gebruikt.

 

Maar in al die jaren is er op het gebied van het spellingonderwijs natuurlijk het nodige veranderd; spellingmethodes zijn veranderd en de Wet referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen zijn in 2010 ingevoerd. Daarnaast komen leerlingen met andere woorden in aanraking dan in 1999. Er zijn woorden verdwenen en leerlingen lezen steeds minder en op andere manieren.

 

Verbeteringen in de nieuwe versie van het PI-dictee

Je kunt voorstellen dat een toets dus met enige regelmaat aangepast en vernieuwd moet worden. Zowel qua inhoud als qua normering. De meest recente versie van het PI-dictee is bij Boom verschenen in 2019. De toets is toen op een aantal vlakken aangepast:

  1. De toets is inhoudelijk waar nodig gemoderniseerd. Doelwoorden, zoals dubbeltje en radio’s zijn verwijderd en ouderwets geformuleerde zinnen zoals dat is een heel braaf jongetje zijn aangepast.
  2. De toets is opnieuw genormeerd: er is uitgebreid onderzoek gedaan naar de betrouwbaarheid en validiteit én er zijn nieuwe normgegevens verzameld voor een nieuwe up-to-date normering.
  3. Waar je voorheen na afname de dictees handmatig moest scoren, omzetten in normscores en vervolgens handmatig de foutenanalyse moest uitwerken, is dat nu verleden tijd. Het PI-dictee is opgenomen in het Boom testcentrum. Hier voer je de ruwe scores (aantal goed gespelde woorden) in en het Boom testcentrum berekent automatisch de normscores. Je kunt daar ook de verdiepende foutenanalyse maken. De scoren van verschillende afnames kunnen met elkaar en met de groepsscores vergeleken worden.
  4. Het PI-dictee biedt naast percentielscore, DLE en niveaus A-E nu ook een niveau I-V, vaardigheidsscore, T-score én (vanaf groep 6) het behaalde referentieniveau.

 

Normscores en de verdiepende foutenanalyse

Een toets afnemen is één, maar uiteindelijk gaat het er natuurlijk om wat je met het resultaat kunt en doet:  de rapportage en de analyse. Deze geven je de handvatten die je nodig hebt om je spellingonderwijs verder aan te scherpen. Om zicht te krijgen op het resultaat moet de ruwe score (het aantal goed gespelde woorden) eerst worden omgezet in een normscore.

 

Dit doe je in de online scorings- normerings-, rapportage- en analyse-applicatie: het Boom testcentrum. Afhankelijk van het afnamedoel (signalerend in het kader van het leerlingvolgsysteem of  diagnostisch) worden op het rapport de volgende scores vermeld:

 

  Signalerend Diagnostisch
Percentielscore V X
Percentielniveau X V
Niveau I-V V X
Niveau A-E V X
E-niveau of > E-niveau X V
DLE V V
Vaardigheidsscore (incl. 90% betrouwbaarheidsinterval V V
T-score diagnostisch (&80% betrouwbaarheidsinterval) X V
T-score signalerend V X
Behaald referentieniveau (vanaf groep 6) V V

 

3 typen rapporten 

Je kunt drie typen rapporten opvragen:

  1. Individueel rapport (van één afzonderlijke afname van een leerling),
  2. Individueel overzicht (van meerdere afnames van een leerling over een bepaalde periode)
  3. Groepsrapport.

 

Voor de kwalitatieve analyse van de spellingvaardigheid voer je na het normeren ook in welke fouten de leerlingen gemaakt heeft. Dat klinkt misschien als een hele klus, maar dat valt mee. De meest gemaakte varianten staan namelijk standaard als keuzeoptie in beeld, gesorteerd op de frequentie waarin ze in de praktijk voorkomen. Deze hoef je dan alleen maar aan te klikken. Maakt de leerling een andere, niet voorgeprogrammeerde fout, dan kun je dit ook aangeven.

 

Analyse PI-dictee

De analyse die er vervolgens automatisch uitrolt, bevat een analyse van het type spelfouten dat de leerling gemaakt en presenteert overzichtelijk het aantal fouten per fouten- en per spellingcategorie. Deze verdiepende analyse kun je zowel op individueel als op groepsniveau maken. Met de analyse in de hand kun je je spellingonderwijs nog beter op de individuele leerling of op de groep aanpassen.

 

Controledictees

Wil je nog verder inzoomen, dan kun je een van de bekende controledictees van het PI-dictee inzetten. Hiermee kun je onderzoeken hoe woordspecifiek de fouten zijn, of de leerling weet wanneer de categorie wel of niet aan de orde is en hoe wendbaar de spellingvaardigheid van de leerling is. Zo geeft het PI-dictee je alle handvatten die je nodig hebt om leerlingen te volgen, je spellingonderwijs waar nodig aan te passen óf een leerling door te verwijzen voor verder onderzoek, want ook daarvoor is het PI-dictee goedgekeurd.

Lees meer over

TaalTaalvaardigheidToetsen

Uit het artikel...

PI-dictee (normering 2019)

PI-dictee (normering 2019)

Dé spellingtoets voor het basisonderwijs
Meer info
Boom LVS Spelling

Boom LVS Spelling

Meer info
Kaft Effectief lees- en spellingonderwijs door Madelon van den Boer en Sebastián Aravena

Effectief lees- en spellingonderwijs

Madelon van den Boer, Sebastián Aravena
€ 33,50
Bestellen
© 2023 Koninklijke Boom uitgevers

Klantenservice

Contact
Account & gegevens
Bestellen
Betalen
Levertijd & bezorging
Productinformatie
Retourneren

Boom voor jou

Voor de boekhandel
Docentenservice
Persinformatie
Publiceren bij Boom
Werken bij Boom

Over ons

Over ons
Medewerkers
Auteurs
Partners
Vacatures
Op werkdagen voor 21.00 uur besteld, morgen in huis.
Gratis verzending in NL vanaf € 20,-.
Algemene voorwaardenAlgemene voorwaarden zakelijkCookieverklaringDigitale contentDisclaimerPrivacy policy