De Homo Economicus

Toegankelijke geschiedenis van het economische denken leidt tot een genuanceerd pleidooi voor een herwaardering van deugden en ethiek in de economie.

Economie is een samenspel van mensen die vanuit hun eigenbelang handelen. Deze klassiek geworden opvatting geniet nog altijd populariteit. Toch heeft de economie niet altijd in het teken van eigenbelang gestaan. In de oudheid en middeleeuwen prevaleerde het beeld van de mens als een deugdzaam en op samenleven gericht wezen. Pas in de moderne tijd ontwikkelde zich een idee van economisch individualisme en verlicht eigenbelang.

In deze familiegeschiedenis van de homo economicus onderzoekt Joost Hengstmengel de wortels van het moderne economische denken. Hij laat zien welke filosofische en theologische denkbeelden ten grondslag liggen aan de moderne economie en het daarin heersende mensbeeld. Zijn zoektocht geeft niet alleen een fascinerend historisch overzicht, maar toont ook dat een andere manier van economisch denken mogelijk is: een economie met ruimte voor deugden als matigheid, rechtvaardigheid en naastenliefde.

‘Dit boek vormt een genealogie van de homo economicus. Het bespreekt de geboorte en de familiegeschiedenis van de negentiende-eeuwse economische mens. Deze geschiedenis gaat ver terug in de tijd. De economie zoals wij die kennen, stamt af van de antieke filosofie, de middeleeuwse theologie en de vroegmoderne moraalfilosofie. Om te begrijpen waar de economische mens vandaan kwam en wat diens komst op aarde betekende, moeten we deze vroege, voorwetenschappelijke fasen in het economisch denken stuk voor stuk langslopen. We zullen daarbij onvermijdelijk stuiten op andere revoluties in de voorgeschiedenis van de economische wetenschap. Het ontstaan van de homo economicus is namelijk evengoed de geschiedenis van de opkomst van het economisch individualisme, de ontdekking van het verlicht eigenbelang en de scheiding van de economie en de ethiek.’